ความรู้เกี่ยวกับหะดีษ(7)

• จำแนกตามลักษณะของการนำมาใช้มาเป็นหลักฐานอ้างอิง (5)

  โดย อ.อันวา สะอุ…

  ---

  หะดีษมุรสัล เคาะฟีย์ المرسل الخفي

  คือ หะดีษที่ผู้รายงานได้รายงานจากบุคคลที่มีชีวิตในสมัยเดียวกัน แต่ทว่าเขาไม่ได้ฟังหะดีษนั้นจากบุคคลดังกล่าวด้วยตัวเขาเอง และก็ไม่เคยพบเจอกันมาก่อน

  หะดีษประเภทนี้เป็นชนิดหนึ่งของการขาดตอนในสายรายงานแต่เป็นการขาดตอนที่มองไม่เห็นเนื่องจากผู้รายงานทั้งสองมีชีวิตในสมัยเดียวกัน

  ตัวอย่างหะดีษที่อัตติรมิซีย์ได้บันทึกใน หนังสือ อัลอิลัล อัลกะบีร

  عن إبرهيم بن عبد الله الهروي نا هشيم أنا يونس بن عبيد الله عن نافع عن ابن عمر قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: مطل الغني ظلم وإذا أحلت على ملئ فاتبعه ولا تبع بيعتين في بيعة

  ความว่า จากอิบรอฮีม บินอับดุลลอฮฺ อัลฮะเราะวีย์ (ได้เล่าแก่เรา) ฮุชัยมฺ (ได้เล่าแก่เรา) ยุนุส บินอุบัยดิลลาฮฺ จากนาฟิอฺ จาก อิบนุอุมัร ได้กล่าวว่า ท่านเราะซูลศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัมได้กล่าวว่า “การผลัดหนี้ของคนรวยนั้นถือเป็นการกระทำที่อธรรมดังนั้นเมื่อบุคคลใดถูกโอนหนี้ก็จงไปตามเก็บจากลูกหนี้ที่รวยและอย่าซื้อ-ขายที่มีข้อตกลงสองแบบในการซื้อขายเดียว”

  ความแตกต่างระหว่างมุรสัลเคาะฟีย์กับการตัดลีส

  1.    ในการตัดลีสผู้รายงานจะรายงานจากบุคคลที่เขาเคยพบเจอเคยได้ยินแต่ไปรายงานในสิ่งอื่นที่เขาไม่ได้ฟังมา และใช้สำนวนทีคลุมเครือ ส่วนมุรสัลเคาะฟีย์นั้นผู้รายงานจะรายงานจากบุคคลที่เขาไม่เคยพบเจอไม่เคยได้ยินมาก่อน แต่อยู่ในสมัยเดียวกันเท่านั้น

  2.    ในการตัดลีสผู้รายงานจะใช้สำนวนการรายงานที่คลุมเครือทำให้คนอื่นเข้าใจว่าเขาฟังหะดีษมาด้วยตัวเอง แต่มุรสัลเคาะฟีย์จะใช้สำนวนการรายงานที่ชัดเจน  หากในการตัดลีสผู้รายงานระบุชัดเจนว่าเขาไม่ได้ฟังหะดีษนั้นด้วยตัวเอง หะดีษนั้นก็จะกลายเป็นมุรสัลทันที

  เราจะรู้ว่าเป็นมุรสัลเคาะฟีย์ได้อย่างไร?

  1.    รู้ได้จากการที่อุละมาอ์ระบุว่าทั้งสองไม่เคยได้พบเจอกัน หรือจากการสืบปีที่เกิด-ตายของผู้รายงาน

  2.    รู้ได้จากการที่อุละมาอ์ระบุว่าผู้รายงานนั้นไม่เคยได้ยินจากบุคคลนั้นเลย

  3.    รู้ได้จากการที่อุละมาอ์ระบุว่าผู้รายงานนั้นไม่เคยได้ยินจากบุคคลนั้นเฉพาะหะดีษนั้นเท่านั้น

  4.    ในกระแสรายงานอื่นๆปรากฏว่ามีผู้รายงานหะดีษเพิ่มเติมจากสายรายงานแรก